F.E.Ş - da müzakirə olunacaq dissertasiya işlərinin annotasiyası
1
Müəsissə
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ SƏHİYYƏ NAZİRLİYİ
AZƏRBAYCAN TİBB UNİVERSİTETİ
MİKROBİOLOGİYA VƏ İMMUNOLOGİYA KAFEDRASI
Sənədin növü
Tibb üzrə Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün Dissertasiya işinin
ANNOTASİYASI
Elmi istiqamətin adı və şifri
“Mikrobiologiya” -2414.01
Problem
Şərti patogen mikroorqanizmlərlə törədilən yuxarı tənəffüs yolları infeksiyalarının etiopatogenezinin xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi
İşin adı
Şərti patogen mikroorqanizmlərlə törədilən yuxarı tənəffüs yolları infeksiyalarının etiopatogenezinin xüsusiyyətləri
İcraçı
İbayeva Şahnisə Əlif qızı
Elmi rəhbər
t.ü.e.d., prof. Əliyev Mehman Həbib oğlu
Elmi məsləhətçi
Şəhər və il
Bakı, 2017
TƏDQİQATIN MƏZMUNU
İşin adı
Şərti patogen mikroorqanizmlərlə törədilən yuxarı tənəffüs yolları infeksiyalarının etiopatogenezinin xüsusiyyətləri
İşin referatı; problem, əsas məsələ və qısa metodika
Problem:Şərti patogen mikroorqanizmlərlə törədilən yuxarı tənəffüs yolları infeksiyalarının etiopatogenezinin xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi
Əsas məsələ (ideya): Yuxarı tənəffüs yollarının infeksion proseslərinin etio –patogenezində şərti –patogen mikroorqanizmlərin rolu vardır və antibakterial müalicə ilə birlikdə immun müalicənin də tətbiq edilməsi tövsiyə olunur.
Metodika: Tədqiqat məqsədilə 165 nəfər müxtəlif kəskin respirator infeksiya diaqnozu qoyulmuş müxtəlif yaş kontingtinə mənsub xəstələr müayinə, müşahidələrə cəlb ediləcəkdir. Xəstələrə yaşları 15-25, 26-39 və 40-60 olmaqla bölünəcəklər. Qeyd olunan yaş qrupları insanın orqanizmində, o cümlədən selikli qişalarında əsaslı və biri –birindən mikrofloranın tərkibinə görə fərqlənməyə başladığı yaş qruplarıdır. Hər yaş qrupu üzrə xəstələrdə hansı növ respirator infeksion prosesin baş verdiyi müəyyən ediləcəkdir. Qruplar üzrə xəstələrin selikli qişalarından yaxmalar götürülərək müxtəlif qidalı mühitlərdə kultivasiya olunacaqdır. Törədicilər müəyyən edildikdən sonra onlara qarşı hansı antimikrob preparatların təsir göstərdiyi laboratoriya mühitində müəyyən ediləcəkdir.
Açar sözlər
Respirator infeksiyalar, şərti –patogen mikroorqanizmlər
İşin xarakteri
Kliniki -laborator
Sənədin növü
t.ü.f.d. dissertasiyasının annotasiyası
Aktuallığı
Müxtəlif etio –patogenezə malik respirator infeksiyalar dövrümüzdə əhalinin müəyyən kontingentini əhatə etməklə ən geniş yayılmış xəstəliklər qrupunu təşkil edir. Bir çox hallarda xəstələr belə infeksiyaların onların həyatı üçün törədə biləcək ağırlaşmaları bilərəkdən vaxtında hərtərəfli müalicədən yayınırlar. Respirator infeksion proseslər yuxarı tənəffüs yollarını əhatə etməsinə baxmayaraq, sonradan bronxit, bronxial astma, faringit, laringit, özena və s. kimi ciddi və residivləşən, xəstənin həyat keyfiyyəti göstəricilərinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə biləcək hallara keçə bilər (Weiss, E.L., Lev-Dor, R., Sharon, N. and Ofek, I. 2002). Yuxarı tənəffüs yollarının infeksion proseslərinin yuxarıda sadaladığımız xroniki xarakterli xəstəliklərə keçməsində orqanizmin özünün immun sisteminin infeksion prosesin törədicilərinə qarşı tolerantlaşması, ona qarşı anticisimlərin yaranması və bu anticisimlərin hapten xarakter daşıması, iltihabi prosesin yuxarı tənəffüs yollarının müxtəlif şöbələrinə sirayət etməsi və s. kimi halların rolu danılmazdır (Osawa, K., Miyazaki, K., Shimura, S., Okuda, J., Matsumoto, M. and Ooshima, T. 2011).
Yuxarıda qeyd etdiyimiz patogenetik mexanizmlərdən başqa, qeyd olunan xəstəliklərin etioloji amillərini təşkil edən mikroorqanizmlərin xarakterik xüsusiyyətlərinin də öyrənilməsi əhəmiyyət kəsb edir. Mikroorqanizmlərə qarşı mübarizənin selektiv olaraq, vaxtında öyrənilməsi və onlara qarşı effektiv antimikrob vasitələrin seçilməsi həlledici xarakter daşıyır. Son dövrlərdə aparılmış çoxsaylı tədqiqatlar orqanizmin ayrı –ayrı selikli qişa sahələrində, o cümlədən, yuxarı tənəffüs yollarının selikli qişasında inkişaf edən infeksion proseslərin meydana gəlməsində ayrı –ayrı mikroorqanizmlər ayrı –ayrılıqda deyil, məhz birlikdə biri –biriləri ilə qarşılıqlı təsirdə olmaqla rol oynayırlar (Koo, H., Hayacibara, M.F., Schobel, B.D., Cury, J.A., Rosalen, P.L., Park, Y.K., Vacca Smith, A.M. and Bowen, W.H. 2003). Ona görə də hal –hazırda selikli qişalardakı qeyri –patogen, şərti –patogen və patogen mikroorqanizmlərin biri –birilə qarşılıqlı təsir mexanizmləri və konkret hansı növ infeksion proseslərdə məhz hansı növün əsas rola malik olduğunu öyrənən tədqiqatlar aktual mövzunu əhatə edir. Belə tədqiqatlar sonradan respirator infeksion proseslərin aradan qaldırılması üçün nəzərdə tutulmuş antibiotikoterapiyanın da təkmilləşdirilməsinə yardım edə bilər, yeni tədqiqatlar üçün aktual mövzu verə bilər (Quivey, R.G. Jr, Kuhnert, W.L. and Hahn, K. 2010).
Yuxarı tənəffüs yollarının infeksion prosesləri şərti –patogenlərlə əlaqədar ola bilər ki, bunun üçün də spesifik profilaktika taktikası seçilməlidir. Bakteriaların törətdiyi infeksion proseslərinaradan qaldırılması üçün antibiotikoterapiya uğurla tətbiq edilir və əksər hallarda müsbət nəticələr əldə olunur (Sturr, M.G. and Marquis, R.E. 1999).
Məqsəd
Şərti patogen mikroorqanizmlərlə törədilən yuxarı tənəffüs yolları infeksiyalarının etiopatogenezinin xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi
Vəzifələr
Müxtəlif yaş qruplarına mənsub kəskin respirator infeksiyalardan əziyyət çəkən şəxslərdə xəstəliyin gedişi və baş vermə xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi və antibakterial preparatların effektivliyinin müəyyən edilməsi.
Kəskin respirator infeksiyalar zamanı immun sistemin vəziyyətinin xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi
Kəskin respirator infeksiyadan əziyyət çəkən xəstələrin bioloji materiallarında müxtəlif mikroorqanizmlərin aşkar edilməsi
Residivləşən kəskin respirator infeksiyadan əziyyət çəkən şəxslərdə antibakterial və immun müalicənin xəstələrdə effektivliyini əsaslandırmaq
Şərti –patogen mikroorqanizmlərin etioloji amil kimi öyrənilməsi:M. pneumoniae, C. pneumoniae, C. psittaci, L. pneumophila, M.catarrhalis, Cytomegalovirus, Herpes simplex
Elmi yenilik
İlk dəfə olaraq, Respublikamızda müxtəlif yaş qruplarına mənsub kəskin respirator infeksiyalardan əziyyət çəkən şəxslərdə yaş qruplarına görə immun sistemin vəziyyəti humoral və hüceyrəvi amillər səviyyəsində öyrəniləcəkdir.
Müxtəlif respirator infeksiyalardan əziyyət çəkən şəxslərin bioloji materialları antibakterial və immun müalicədən əvvəl və sonra müxtəlif bakteriyalara görə analiz ediləcəkdir.
Müxtəlif etiologiyalı respirator infeksion proseslərdən əziyyət çəkən şəxslərin immun sisteminin vəziyyəti öyrəniləcəkdir.
İmmun sistemi vəziyyəti və törədicilərin xarakteri öyrənildikdən sonra profilaktika planı tərtib ediləcəkdir.
Gözlənilən nəticələr
Yuxarı tənəffüs yollarının profilaktikasında antibakterial müalicə ilə birlikdə immun yanaşmanın da effektivliyi nümayiş etdiriləcəkdir.
Elmi və praktiki əhəmiyyəti
Alınmış nəticələrin müxtəlif yaş qrupuna mənsub respirator infeksion proseslərdən əziyyət çəkən fərdlərin profilaktika taktikalarında yeni imkanlar açacağı gözlənilir.
Tədqiqatın praktiki olaraq, qeyd olunan xəstə kontingentində daha effektiv etiotrop profilaktikası üsulları ilə əvəz edilməsində rol oynayacağı gözlənilir.
Obyekti (material)
Tədqiqat məqsədilə 165 nəfər müxtəlif kəskin respirator infeksiya diaqnozu qoyulmuş müxtəlif yaş kontingtinə mənsub xəstələr müayinə və müşahidələrə cəlb ediləcəkdir.
Daxil etmə kriteriyaları
Kəskin şərti –patogen mikroorqanizm mənşəli respirator infeksiyadan əziyyət çəkən şəxslər
Çıxma kriteriyaları
Sağlam xəstələr
Metodlar
Ümumi üsullar
Bakterioloji üsullar
Statistiki üsullar
Əsas və nəzarət qrupları
Qruplar yaş və cinsə, müalicə prinsipinə görə ayırd olunacaqlar.
Yaş qrupları:15-25, 26-39 və 40-60 intervalları
Əsas qrupda kəskin respirator infeksiyadan əziyyət çəkən və antibakterial və immun preparatlardan kombinə olunmuş şəkildə istifadə olunan şəxslər
Müqayisə qrupunda isə sağlam şəxslər
Qiymətləndirmə və ya müqayisə kriteriyaları
Qruplar üzrə alınmış kliniki –laborator göstəricilərin müqayisəsi
Alınmış göstəricilərin əvvəl əldə olunmuş ədəbiyyat məlumatlarındakı göstəricilərlə müqayisəsi və müzakirəsi
Statistik və riyazi işləmlər
Alınmış nəticələr müasir tələbləri nəzərə almaqla statistik metodlarla işlənəcəkdir. Qrup göstəriciləri üçün orta qiymətlər (M), onların standart xətası (m), sıraların minimal (min) və maksimal (max) qiymətləri, həmçinin qruplarda keyfiyyət göstəricilərinin rastgəlmə tezliyi müəyyən ediləcəkdir. Qeyd edək ki, tədqiqat işi zamanı alınan nəticələrin statistik işlənməsi Statistica 7.0 tətbiqi kompüter proqramı ilə aparılacaqdır.
Maddi və texniki imkanlar
Respublika Klinik Xəstəxanasının laboratoriyası
İşin müddəti
2017-2021
İşin mərhələləri
-Ədəbiyyat məlumatlarının toplanması və analizi
-Xəstə qruplarının təşkili
-Xəstələrdən müayinə məqsədilə patoloji materialların götürülməsi
-Alınmış nəticələrin statistiki işlənməsi və müqayisəsi
-alınan nəticələrin nəşrolunması
-Dissertasiyanın yekun tərtibatı
Ədəbiyyat
Weiss, E.L., Lev-Dor, R., Sharon, N. Pulmonology, Elsevier I, p.212. 2002.
Ofek, I. Selected antibotics for respiratory infection prosesses. Sage j.p.163. 2001-2002.
Osawa, K., Miyazaki, K., Shimura, S., Okuda, J., American Pul.Society press. P.236.I.2011.
Matsumoto, M. Ooshima, T. İnfectology p.600-611.2011.
Koo, H., Hayacibara, M.F., Schobel, B.D., Cury, J.A., Rosalen, P.L., Park, Y.K., Vacca Smith, A.M. and Bowen, W.H. Upper respiratory system infection prosesses. UTHA, 2003
2
Müəsissə
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ SƏHİYYƏ NAZİRLİYİ
AZƏRBAYCAN TİBB UNİVERSİTETİ
MİKROBİOLOGİYA VƏ İMMUNOLOGİYA KAFEDRASI
Sənədin növü
Tibb üzrə Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün Dissertasiya işinin
ANNOTASİYASI
Elmi istiqamətin adı və şifri
“Mikrobiologiya” -2414.01
Problem
Qadınlarda şərti patogen mikroorqanizm mənşəli sidik yolları infeksiyalarının etioloji strukturunun öyrənilməsi
İşin adı
Qadınlarda şərti patogen mikroorqanizm mənşəli sidik yolları infeksiyalarının etioloji strukturu
İcraçı
Əliyeva Mətanət Bürcəli qızı
Elmi rəhbər
t.ü.f.d., prof. Mehman Həbib oğlu Əliyev
Elmi məsləhətçi
Şəhər və il
Bakı, 2017
TƏDQİQATIN MƏZMUNU
İşin adı
Qadınlarda şərti patogen mikroorqanizm mənşəli sidik yolları infeksiyalarının etioloji strukturu
İşin referatı; problem, əsas məsələ və qısa metodika
Problem: Qadınlarda şərti patogen mikroorqanizm mənşəli sidik yolları infeksiyalarının etioloji strukturunun öyrənilməsi
Əsas məsələ (ideya): Qadınlarda sidik yolları infeksiyalarının etioloji strukturunda bakterial mənşəli törədicilərin rolu vardır.
Metodika: Tədqiqat məqsədilə sidik yollarının müxtəlif infeksion proseslərindən əziyyət çəkən 157 nəfər qadın müayinələrə cəlb olunacaqdır. Sonra qeyd olunan pasiyentlər törədiciyə, xəstəliyin xarakteri və gedişatına görə qruplara bölünəcəkdir. Qruplar üzrə immun analizlər aparılacaqdır, onların immun sisteminin göstəricilərinin xarakteri müəyyən ediləcəkdir.
Açar sözlər
Sidik yollarının infeksiyaları, bakterial infeksiya, immun müalicə
İşin xarakteri
Kliniki -laborator
Sənədin növü
t.ü.f.d. dissertasiyasının annotasiyası
Aktuallığı
Son illərdə sidik yolları infeksiyaları iltihabi proselərinin etiologiyasına dair müxtəlif baxışlar nəzərdən keçirilmiş və nəticədə praktiki olaraq sidik yollarındakı əksər mikroorqanizmlərin iltihabi xəstəliyin meydana gəlməsində rol oynaya biləcəyi müəyyən edilmişdir. Bütün bu hallar reproduktiv orqanların yerli rezistentlik amillərinin xarakterindən də asılı ola bilər.
Bütün selikli qişalarda olduğu kimi sidik yollarının özünəməxsus mikroflorası olur. Bu mikroflorada müxtəlif mikroorqanizm növləri biri –biri və orqanizmin yerli immun sisteminin elementləri ilə qarşılıqlı münasibətdə olurlar. Mikroorqanizmlərin özləri və növləri arasında müəyyən tarazlıq mövcuddur ki, bu tarazlığın müxtəlif amillərin təsirilə dəyişikliyə uğraması selikli qişada iltihabi reaksiyalara gətirib çıxara bilər. Müxtəlif patogen mikroorqanizmlərin yerli mikrofloradakı payı artdıqda xəstəliklər meydana gəlir. Orqanizmin özünün immun sisteminin vəziyyətinin də sidik yollarının iltihabi xəstəliklərinin meydana gəlməsində rolu vardır.
Selikli qişadakı mikroorqanizmlər öz fərdi həssaslıqlarını itirmədən antibakterial preparatlara qarşı rezistentlik nümayiş etdirə bilirlər. Bundan başqa, selikli qişadakı mikroorqanizmlərin əldə etdikləri ən vacib və əhəmiyyətli qabiliyyət digər konqurent mikroorqanizm və onlara qarşı olan daxili amillərdən özlərini mühafizə edə bilmələridir. Mikrob assosasiyalarının mövcudluğu mikroorqanizmlərin onlar üçün ən vacib adaptasiya qabiliyyətlərini təmin edir, assosiasiyadakı hər bir mikroorqanizmin patogenlik xüsusiyyətinin güclənməsinə səbəb olur.
Sidik yollarının selikli qişasındakı mikroorqanizmlərin rezistentlik amillərinə antimikrob maddənin orqanizmə daxil olmasının qarşısının alınması, metabolik aktivliyin olması və populyasiyadakı ayrı-ayrı mikroorqanizm hüceyrələrinin bölünmə sürətinin yüksək olması aiddir. Selikli qişadakı hüceyrələr tərəfindən ifraz edilən fermentlər antibiotikləri deqradasiyaya və yaxud modifikasiyaya uğratmaq qabiliyyətinə malikdir.
Məqsəd
Sidik yollarının opportunist mikroorqanizmlərlə assosasiya olunmuş infeksiyalarının immunopatogenik qiymətləndirilməsinə dair yeni elmi yanaşma konsepsiyalarının hazırlanması.
Vəzifələr
Xəstə kontingenti arasında müxtəlif sidik yolları infeksiyalarının yayılmasının xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi
Xəstələrin sidik yollarındakı xroniki iltihabi patoloji proseslərin xarakteri və kliniki gedişatının törədici assosasiyalarından asılı olaraq qiymətləndirilməsi.
Sidik yollarının infeksiyalarının etioloji, patogenetik və kliniki xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla yeni yanaşma konsepsiyası hazırlamaq.
Elmi yenilik
İlk dəfə olaraq, Respublikamızda mikst –infeksiyalarla əlaqədar meydana gələn sidik yollarının iltihabi xəstəliklərinin mikrob assosasiyalarının tərkibindən asılı olaraq etio –patogenetik xüsusiyyətləri öyrəniləcəkdir.
İmmun sistemin vəziyyətinə görə müxtəlif profilaktika tədbirləri işlənib hazırlanacaqdır.
Gözlənilən nəticələr
Sidik yollarının infeksion xəstəliklərinin profilaktikasında antibakterial vasitələrlə immun vasitələrin də effektivliyi nümayiş etdiriləcəkdir.
Elmi və praktiki əhəmiyyəti
Sidik yollarınn müxtəlif infeksion prosesləri zamanı immunoterapiyanın təkmilləşdirilməsi praktiki həkimlər üçün yeni imkanlar yaradacaq,
Sidik yollarının müxtəlif etiologiyalı infeksion proseslər zamanı immun sistemin vəziyyətinin dərindən öyrənilməsi və immunoloji mənzərənin qeyd olunması yeni diaqnostika imkanları yaradacaq
Xəstələrdə antibiotikoterapiya ilə yanaşı immun yanaşmaya da yer verilməsi xəstələrin həyat qabiliyyətini yüksəltməklə bərabər profilaktika tədbirlərini möhkəmlədəcək.
Obyekti (material)
Tədqiqat məqsədilə sidik yollarının müxtəlif infeksion proseslərindən əziyyət çəkən 157 nəfər qadın müayinə və müalicə tədbirlərinə cəlb olunacaqdır.
Daxil etmə kriteriyaları
Sidik yollarının infeksiyasından əziyyət çəkən şəxslər
Çıxma kriteriyaları
Sağlam xəstələr
Metodlar
Ümumi –kliniki üsullar
Bakterioloji üsullar
Statistiki üsullar
Əsas və nəzarət qrupları
Qruplar yaş və cinsə, müalicə prinsipinə görə ayırd olunacaqlar.
Yaş qrupları: 15-25, 26-39 və 40-60 intervalları
Əsas qrupda müxtəlif sidik yolları infeksiyalarından əziyyət çəkən şəxslər
Müqayisə qrupunda isə sağlam şəxslər
Qiymətləndirmə və ya müqayisə kriteriyaları
Qruplar üzrə alınmış kliniki –laborator göstəricilərin müqayisəsi
Alınmış göstəricilərin əvvəl əldə olunmuş ədəbiyyat məlumatlarındakı göstəricilərlə müqayisəsi və müzakirəsi
Statistik və riyazi işləmlər
Alınmış nəticələr müasir tələbləri nəzərə almaqla statistik metodlarla işlənəcəkdir. Qrup göstəriciləri üçün orta qiymətlər (M), onların standart xətası (m), sıraların minimal (min) və maksimal (max) qiymətləri, həmçinin qruplarda keyfiyyət göstəricilərinin rastgəlmə tezliyi müəyyən ediləcəkdir. Qeyd edək ki, tədqiqat işi zamanı alınan nəticələrin statistik işlənməsi Statistica 7.0 tətbiqi kompüter proqramı ilə aparılacaqdır.
Maddi və texniki imkanlar
ATU –nun laboratoriyaları
İşin müddəti
2017-2021
İşin mərhələləri
-Ədəbiyyat məlumatlarının toplanması və analizi
-Xəstə qruplarının təşkili
-Xəstələrdən müayinə məqsədilə bioloji materialların götürülməsi
-Alınmış nəticələrin statistiki işlənməsi və müqayisəsi
-alınan nəticələrin nəşrolunması
-Dissertasiyanın yekun tərtibatı
Ədəbiyyat
Aroutcheva AA, Simoes JA, Behbakht K, Faro S. Gardnerella vaginalis isolated from patients with bacterial vaginosis and from patients with healthy vaginal ecosystems. Clin Infect Dis. 2001 Oct 1;33(7):1022–1027.
Antonio MA, Hawes SE, Hillier SL. The identification of vaginal Lactobacillus species and the demographic and microbiologic characteristics of women colonized by these species. J Infect Dis. 1999 Dec;180(6):1950–1956.
Andreeva Petya M, Omar Hatim A. Effectiveness of current therapy of bacterial vaginosis. Int J Adolesc Med Health. 2002 Apr-Jun;14(2):145–148.
Burton Jeremy P, Cadieux Peter A, Reid Gregor. Improved understanding of the bacterial vaginal microbiota of women before and after probiotic instillation. Appl Environ Microbiol. 2003 Jan;69(1):97–101.
Cauci Sabina, Driussi Silvia, De Santo Davide, Penacchioni Paola, Iannicelli Teresa, Lanzafame Paolo, De Seta Francesco, Quadrifoglio Franco, de Aloysio Domenico, Guaschino Secondo. Prevalence of bacterial vaginosis and vaginal flora changes in peri- and postmenopausal women. J Clin Microbiol. 2002 Jun;40(6):2147–2152.
Ferris Daron G, Nyirjesy Paul, Sobel Jack D, Soper David, Pavletic Adriana, Litaker Mark S. Over-the-counter antifungal drug misuse associated with patient-diagnosed vulvovaginal candidiasis. Obstet Gynecol. 2002 Mar;99(3):419–425.
Edmunds L. The underuse of probiotics by family physicians. CMAJ. 2001 May 29;164(11):1577–1577.
Hillier SL, Nugent RP, Eschenbach DA, Krohn MA, Gibbs RS, Martin DH, Cotch MF, Edelman R, Pastorek JG, 2nd, Rao AV, et al. Association between bacterial vaginosis and preterm delivery of a low-birth-weight infant. The Vaginal Infections and Prematurity Study Group. N Engl J Med. 1995 Dec 28;333(26):1737–1742.
Hooton TM, Scholes D, Hughes JP, Winter C, Roberts PL, Stapleton AE, Stergachis A, Stamm WE. A prospective study of risk factors for symptomatic urinary tract infection in young women. N Engl J Med. 1996 Aug 15;335(7):468–474.
3
Учреждение
Министерство Здравоохранения Азербайджанской
Республики
Азербайджанский Медицинский Университет
Вид документа
Аннотация для присуждения доктора философии в области медицины
Название работы
Молекулярно-генетическая характеристика стафилококков- возбудителей гнойно-восполительных заболеваний кожи и их антибиотикорезистентность
Название и код научного направления
Микробиология – 2414.01
Соискатель
Мамедова Рухангиз Эльданиз кызы
Научный руководитель
Профессор Агаева Эмма Музаффар кызы
Проблема
Молекулярно-генетическая характеристика основных возбудителей ГВЗ кожи, выявление распространения антибиотикорезистентных (метициллинрезистентных – MRS и коагулазоотрицательных стафилококков – CONS) штаммов, изучение их некоторых биологических свойств, изучение молекулярного механизма формирования лекарственной резистентности, оценка некоторых иммунологических показателей у больных ГВЗ кожи с целью их адекватного лечения.
Город и год
Баку, 2017
Название
работы
Молекулярно-генетическая характеристика основных возбудителей гнойных заболеваний кожи и их антибиотикорезистентность
Реферат работы: проблема, основная задача, и краткая методика
Проблема – Молекулярно-генетическая характеристика основных возбудителей ГВЗ кожи, выявление распространения антибиотикорезистентных (метициллинрезистентных – MRS и коагулазоотрицательных стафилококков – CONS) штаммов, изучение их некоторых биологических свойств, изучение молекулярного механизма формирования лекарственной резистентности, оценка некоторых иммунологических показателей у больных ГВЗ кожи с целью их адекватного лечения.
Основная задача – Изучение микробного пейзажа при гнойных инфекциях кожи с целью оценки их этиологической значимости, определение внутривидовой общности и различий клинических изолятов, определение молекулярно-генетических особенностей клинических изолятов у больных ГВЗ кожи с целью выявления MRS и CONS, изучение некоторых их биологических свойств и молекулярного механизма формирования лекарственной резистентности, выявление носительства CONS и MRS среди здорового населения г.Баку. Изучение некоторых показателей иммунного статуса у больных ГВЗ кожи с целью их адекватной коррекции.
Краткая методика – Этиологическая структура ГВЗ кожи будет изучена микробиологическими и молекулярно-генетическими методами (ПЦР, real time ПЦР).
Метициллинрезистентные стафилококки (MRS) будут идентифицированы в ПЦР. Коагулоотрицательные стафилококки (CONS) будут идентицифированы MAS-спектрометрическим методом.
Аннотация для присуждения доктора философии в области медицины
Актуальность работы
Актуальность проблемы распространения гнойно-воспалительных заболеваний, этиологическим фактором которых является условно патогенная микрофлора (УПМ) во всем мире неуклонно возрастает.
Гнойные воспалительные заболевания кожи (ГВЗ) в структуре дерматозов занимают 1-ое место и 3-е место в общей структуре заболеваемости человека (Stevens D.L. et al., 1989; Zeng X. et al., 2006; Карпов И.А., Качанко Е.Ф., 2005; Саидов Х.М., 2006 и др.).
В результате эволюции микробов, темпы которой резко усилились во второй половине ХХ века, произошло резкое увеличение удельного веса и абсолютного количества ГВЗ, вызванных УПМ.
Условно-патогенная микрофлора (УПМ) характеризуется гетерогенностью популяций по всем фенотипическим признакам (устойчивостью к антибиотикам, антисептикам, дезинфектантам, бактериофагам, бактериоцитам), изменчивостью их антигенной структуры, повышением вирулентности и т.д. Все это создает большие трудности в идентификации выделенных при ГВЗ кожи культур микроорганизмов.
В настоящее время антибиотикорезистентность микроорганизмов остается одной из актуальных проблем медицины.
За прошедший более чем 60-летний период были сделаны многие открытия. Установлена связь резистентности с хромосомными и внехромосомными факторами, обусловленная мутациями и генетически детерминированной устойчивостью (гены, содержащиеся в плазмидах и в хромосомном аппарате бактерий). Установлена ограниченность проникновения многих антимикробных веществ внутрь клетки, связанная со строением клеточной стенки, установлен синтез ферментов, инактивирующих лекарственный препарат, различные модифицикации в структуре бактериальных энзимов.
И, наконец, естественная селекция штаммов на фоне применения микробных препаратов, способствующая выживанию и последующему доминированию в популяции микробов с хромосомной резистентностью. Поэтому проблема антибиотикорезистентности остается нерешенной. Предупредить либо избежать возникновения лекарственной устойчивости в клинической практике крайне сложно, так как причина лежит в самой природе резистентности, как микроэволюционного явления (С.В.Сидоренко, 2002; И.И.Деревянко, 2003; П.С.Зуева и др., 1991; В.В.Рафальский, Н.В.Ходневич, 2008; А.В.Лукянов, 2005).
В последние годы в результате широкого и бесконтрольного применения различных антибактериальных препаратов, под влиянием неспецифических и специфических факторов защиты организма произошло изменение ряда биологических свойств возбудителей ГВЗ кожи.
Всемирная Организация Здравоохранения (ВОЗ) в феврале 2017 г. опубликовала список устойчивых к действию антибиотиков «приоритетных патогенов» - 12 бактерий, представляющих наибольшую угрозу для здоровья человека. В группу «высокий уровень приоритетности» вошли микроорганизмы S.aureus, устойчивые к метициллину, умеренно или устойчивый к ванкомицину.
С этой целью наибольший интерес представляет изучение механизмов формирования устойчивости стафилококков к бета-лактамным антибиотикам, что обусловлено широким распространением в настоящее время метициллин-резистентных S.aureus (MRSA).
MRSA – обусловлена на генетическом уровне наличием mес-комплекса в составе стафилококковой хромосомной кассеты, включающей структурный ген mесА, кодирующий пенициллиназа связывающий белок РВР2а, обладающий низкой аффинностью к b-лактамам. Наличие РВР2а указывает на низкую чувствительность ко всем b-лактамным антибиотикам (пенициллины, цефалоспорины, карбапенемы и монобактамы).
В настоящее время тесА обнаружен в геноме S.sciuri, хотя данный микроорганизм чувствителен к действию b-лактамных антибиотиков.
Долгое время препаратами выбора для лечения инфекций, вызванных MRSA, были гликопептиды. Данные препараты назначают при ассоциированной устойчивости указанных патогенов к другим антибактериальным препаратам.
Ранее среди стафилококков не обнаруживали штаммы, резистентные к гликопептидам. Впервые такая устойчивость была найдена у коагулазонегативных стафилококков. Выявлено, что среди штаммов S.haemolyticus устойчивость к гликопептидам распространена шире, чем среди штаммов S.epidermidis.
В 1996 году в Японии были выделены штаммы S.aureus с пониженной чувствительностью к ванкомицину, в последующие годы такие штаммы выделялись в других географических регионах. Предполагается передача этого гена от энтерококка.
В настоящее время MRS стали эндемичными во многих стационарах, являясь причиной более 30% всех инфекций, вызванных стафилококками (Tomasz A., 1991; Ходакова Н.Г., 2009). Наибольшая частота выделения MRS штаммов стафилококков отмечена в отделениях гематологического, онкологического и травматологического профилей (Яковлев С.В., 2000; McCowan J.E., 1983). В этих стационарах устойчивость к метициллину чаще наблюдается у коагулазонегативных стафилококков (CNS). Большинство исследователей указывают на то, что 1/4 всех S.aureus и более чем 1/2 CNS обладают резистентностью к метициллину (Lowy F.D., 2003; Okuma K., 2002).
В настоящее время антибиотикорезистентность стафилококков и других возбудителей ГВЗ представляет серьезную проблему и, согласно существующим прогнозам, частота встречаемости устойчивых штаммов будет прогрессивно увеличиваться. Необходим постоянный контроль за частотой встречаемости и распространением резистентных штаммов не только на глобальном, но и в локальном масштабе, а также разработка мер профилактики роста резистентности.
С этой целью нами будет изучена этиологическая структура ГВЗ кожи, молекулярно-генетическая характеристика основных возбудителей, изолированных при гнойных инфекциях кожи, и их антибиотикорезистентность, выявление распространения и частота встречаемости генов, кодирующих антибиотикорезистентность и факторы патогенности у основных возбудителей гнойных заболеваний кожи.
Цель
Молекулярно-генетическая характеристика микрофлоры ГВЗ кожи, выявление распространения антибиотикорезистентных штаммов, изучение их некоторых биологических свойств, молекулярного механизма формирования резистентности, оценка иммунологических показателей у больных ГВЗ с целью разработки адекватной коррекции выявленных нарушений.
Задачи
Изучение основных возбудителей ГВЗ кожи с целью оценки их этиологической значимости.
Изучение распространения MRS и CONS, выделенных при ГВЗ кожи и среди здорового населения г.Баку.
2.1. Изучение биологических особенностей MRS и CONS.
2.2. Изучение гетерогенности популяций стафилококков по признаку метициллинрезистентности.
Изучение молекулярно-генетических особенностей клинических изолятов у больных ГВЗ кожи.
3.1. Изучение внутривидовой общности и различия клинических изолятов при ГВЗ кожи.
3.2. Выявление детерминант антибиотикорезистентности, фагочувствительности и патогенности, и определение возможности их использования в качестве маркеров для дифференциации MRS.
Изучение молекулярного механизма формирования лекарственной устойчивости у стафилококков.
Изучение некоторых иммунологических показателей у больных ГВЗ кожи, обусловленных MRS и CONS и их адекватная коррекция.
Новизна
Будет изучена роль MRS и CONS в этиологии ГВЗ кожи, выявлено распространение MRS и CONS в развитии ГВЗ кожи.
Будет проведен анализ частоты выделения MRS в различных медицинских учреждениях г.Баку. Изучены их основные биологические особенности. Молекулярно-генетический анализ основных возбудителей ГВЗ кожи позволит определить маркеры для дифференциации MRS и мультирезистентных штаммов стафилококков.
Анализ хромосомной ДНК позволит провести качественную и количественную оценку антибиотикорезистентности и факторов вирулентности MRS штаммов в Азербайджане.
Ожидаемые результаты
Будут определены основные возбудители ГВЗ кожи, определена роль CONS и MRS в этиологии ГВЗ.
Будет изучен механизм формирования антибиотикорезистентных штаммов стафилококков, определены детерминанты антибиотикорезистентности, фагочувствительности и патогенности, возможности их использования в качестве маркеров для идентификации MRSA.
Установлено распространение MRS штаммов при ГВЗ кожи в г.Баку.
Изучены микробиологические особенности, а также дана качественная и количественная оценка факторов вирулентности MRS штаммов стафилококков, выделенных в г.Баку. Изучение клинико-иммунологических особенностей ГВЗ кожи, обусловленных MRSA и CONS, позволит разработать методы адекватной коррекции данной патологии.
Научная и практическая значимость
Идентифицированы основные возбудители ГВЗ кожи, изучена гетерогенность их показателей по факторам патогенности и антибиотикорезистентности.
Выявлены MRS и CONS при ГВЗ кожи.
В результате будут решены вопросы профилактики формирования MRS, их дальнейшего распространения и разработаны адекватные методы лечения ГВЗ кожи с использованием иммуномодуляторов.
Объект
(материал)
Будут исследованы 100 штаммов MRS и 100 штаммов CONS, а также антибиотикочувствительные стафилококки.
Критерии ввода
В полученных клинических образцах индикация MRS и резистентных к антибиотикам CONS, выделенных при ГВЗ кожи.
Критерии вывода
В полученных клинических образцах антибиотикочувствительные стафилококки.
Методы
Микробиологический, иммунологический, молекулярно-генетический и статистический методы.
Основная и контрольная группы
Изолированные из патологических материалов от больных ГВЗ кожи MRS и антибиотикорезистентные CONS штаммы составят основную группу, а антибиотикочувствительные стафилококки – контрольную группу.
Оценка или критерии сравнения
Для сравнения групп и оценки результатов будут использованы показатели молекулярно-генетического анализа, а также лабораторных методов исследования, указанные в разделе «Задачи».
Статистическая или математическая обработка
Для всестороннего анализа результатов научно-исследовательской работы будут использованы современные статистические методы исследования (SPSS – statistical package for the social sciences).
Материальные и технические возможности
Все лабораторные исследования (микробиологические, иммунологические, молекулярно-генетические (ПЦР) и др.), предусмотренные в рамках исследовательской работы, в основном будут проводиться в клинико-микробиологической лаборатории АМУ, Referens лабораториях, в лаборатории противочумной станции и в материально-технической базе АМУ (лабораториях учебно-терапевтической и учебно-хирургической клиник).
Срок работы
2017-2020 годы
Этапы работы
I этап: Ознакомление с проблемой на основе данных современных источников литературы.
II этап: Подготовка плана и утверждение темы диссертации. Освоение методов, необходимых для проведения научной работы.
III этап: Забор крови и гноя у больных с гнойно-воспалительными заболеваниями кожи и их микробиологическое исследование. Выделение основных возбудителей ГВЗ кожи.
IV этап: Идентификация и накопление штаммов (MRS и CONS).
V этап: Изучение и исследование антибиотикорезистентности и чувствительности выделенных штаммов.
VI этап: Молекулярно-генетическая характеристика MRS и CONS, выявление детерминант патогенности, антибиотикорезистентности и фагочувствительности. Определение маркера для дифференциации MRS. Изучение механизма формирования лекарственной устойчивости у стафилококков. Изучение некоторых иммунологических показателей у больных ГВЗ кожи.
VII этап: Публикация информации о данной проблеме в определенных журналах.
Литература
Ходакова Н.Г. Биологические характеристики метициллинорезистентных стафилококков, циркулирующих в Саратовском регионе. 2009.
Мальцев С.В., Мансуров Г.М. Что такое биоплёнка.
Рыбальченко О.В., Бондаренко В.М., Орлова О.Г. Структура биоплёнок при внутривидовом и межвидовом взаимодействии условно патогенных бактерий // Биом. Оренбург. научный центр Уро РАН, 2014, №1.
Шевчук Е.А. Закономерности формирования микробоценозов и биологические свойства симбионтов у новорожденных. Иркутск, 2013.
Марьин Г.Г. Совершенствование системы эпидемиологического надзора и профилактики пиодермии в организованных воинских коллективах. Москва, 2014.
Афанасьева Т.И. Метициллинорезистентные стафилококки // Антибиотики и химиотерапия, 1998, №6, с. 29-31
Белобородов В.Б. Резистентные грамположительные микроорганизмы: современные возможности и перспективы терапии // Consilium Medicum, 2004, т.6, №1, с. 88-122.
Гланц С. Медико-биологическая статистика. М.: Практика, 1998, 460 с.
Бухарин О.В., Литвин В.Ю. Патогенные бактерии в природных экосистемах. Екатеринбург: РАН. Ур., 1997, 124с.
Ашмарин И.П. Статистические методы в микробиологических исследованиях. Л.: Медгиз, 1962, 180 с.
Дмитренко О.А., Прохоров В.Я., Суборова Ф.И. и др. Метициллинрезистентные Staphylococcus aureus – возбудители внутрибольничных инфекций в стационарах России. Роль факторов патогенности.
Rubin R.J., Harrington C.A., Poon A. et al. The Economic impact of Staphylococcus aureus infection // Emerging Infectious Diseases, 1999, N05, p. 9-17.
Schwalbe R.S., Stapleton J.T., Gilligan P.H. Emergence of vancomycin resistance in coagulase-negative staphylococcus // J.Med., 1987, No316, p. 927-931
Shaw K.J., Rather P.N., Sare H.R. et al. Molecular genetics of aminoglycoside resistance genes and familial relationships of the aminoglycoside-modifiying enzymes // Microbiol. Rev., 1993, No57, p. 138-163
Sidorenko S.V., Rezvan S.P., Tikhonova A.S. et al. In vitro activity of ampicillin, cefoperazone, their combinations with sulbactam and other antimicrobials: survey of Russian isolates // Int. J. Antimicrob. Agents., 1996, v.7, No2, p. 109-117.
Spink W.W. Staphylococcus infections and the problem antibiotic-resistant staphylococci // Arch. Int. Med., 1954, No94, p. 167-196
Tan T.Y., Corden S., Barnes R. et al. Rapid identification of methicillin-resistant Staphylococcus aureus from positive blood cultures by real-time fluorescence PCR // J. Clin. Microbiol., 2001, v.39, No12, p. 4529-4531
The staphylococcus in human disease. Editors: Crossley K.B., Archer G.L. Churchill Livingstone. New-York, 1997, p. 309-329
Tomasz A., Nachman S., Leaf H. Stable classes of phenotypic expression in the methicillin-resistant clinical isolates of staphylococci // Ibid, 1991, No35, p. 124-129
Trille A., Miro J.M. Identifying high-risk patients for staphylococcus aureus infections: skin and soft tissue infections // J. Chemother., 1995, No7, p. 27-33
Turnidge J.D., Bell J..M. Prevalence of non-multiresistant oxacillin-resistant Staphylococcus aureus in the Sentry Asia-Pacific region, 1998-2003 // Proceedings of the 44th ICC AAC. Washington, ASM Press., 2004, 236 p.
Voss A., Doebbeling B.N. The worldwide prevalence of methicillin-resistant Staphylococcus aureus // Inter. J. Antimicrob. Agents, 1995, v.5, No2, p. 101-106
Warren D.K., Fraser V.J. Infection control measures to limit antimicrobial resistance // Crit. Care Med., 2001, v.29, No4, p. 128-134
Watanankunakorn C. Treatment of infections due to methicillin-resistant Staphylococcus aureus // Ann. Intern. Med., 1982, No97, p. 376-378
Wenzel R.P., Edmind M.B. Vancomycin-resistant Staphylococcus aureus: infection control considerations // Clin. Infect. Dis., 1998, No27, p. 245-251
Wilcox M.H. Efficacy of linezolid versus comparator therapies in gram-positive infection // Antimicrob. Chemother, 2003, v.51, No2, p. 27-35
Williams J.D. Antibiotic resistance in hospital pathogens alquisition or spread // Intern. J. of Antimicrob. Agents, 2001, v.18, No13, p., 295-298
Woodhear M.A., McFarlane J.T., Rodgers F.G. et al. An etiology and outcome of severe community alquired pneumonia // J. Infect., 1985, v.10, No3, p. 204-210.
York M.K., Gibbs L., Chehab F. et al. Comparison of PCR detection of mecA with standard susceptibility testing methods to determine methicillin resistance in coagulase-negative Staphylococci // Clin. Microbiol., 1996, No34, p. 249-253.
4
Müəssisə
Министерство Здравоохранения Азербайджанской Республики
Азербайджанский Медицинский Университет
Sənədin növü
АННОТАЦИЯ
диссертационной работы на соискание ученой степени доктора философии по медицине
Elmi istiqamətin adı və şıfri
“Микробиология” – 2414.01
Problem
Углубленное исследование особенностей природного иммунитета при обострении хронической обструктивной болезни легких бактериальной и кандидобактериальной этиологии
Işin adı
Природный иммунитет при обострении хронической обструктивной болезни легких бактериальной и кандидобактериальной этиологии
Icraçı
Байрамова Рамиля Садраддин кызы.
Elmi rəhbər
заведущий кафедры микробиологии и иммунологии, член-кор НАНА, з.д.н., проф. Закир Омарович Караев
Elmi məsləhətçi
Şəhər və il
Баку 2017
işin adı
Природный иммунитет при обострении хронической обструктивной болезни легких бактериальной и кандидобактериальной этиологии
işin referatı,problem, əsas məsələ, qısa metodika
Проблем - Углубленное исследование особенностей природного иммунитета при обострении хронической обструктивной болезни легких бактериальной и кандидобактериальной этиологии
Ясас мясяля (идейа) - Исследование особенностей природного иммунитета при обострении хронической обструктивной болезни легких бактериальной и кандидобактериальной этиологии позволяет расширить представление о патогенезе заболевания и создает предпосылки к рациональным подходам ее терапии
Гыса методика - Оценка природного иммунитета в зависимости от бактериальной микробиоты дыхательных путей и их ассоциации с C.albicans.
v По данным GOLD, ХОБЛ широко распространена ио исех странах мира и прогнозируется дальнейший рост этой патологии. Заболевание чаще выявляется у мужчин, однако в последние 10-летие отмечаются тенденции опережающего роста распространенности ХОБЛ среди женщин. В каждой стране распространенность этого заболевания увеличивалась с возрастом и достигала максимума у лиц старше 60 лет [WHO Fact sheet №315, 2015].
v ХОБЛ- это заболевание, характеризующееся персистирующим ограничением скорости воздушного потока, которое обычно прогрессирует и сопровождается с повышенным хроническим воспалительным ответом легких на действии патогенных частиц или газов [Авдеев С.Н., 2013; (3):1].
v Для ХОБЛ характерно неуклонно прогрессирующее и инвалидизирующее течение, что приводит к снижению функциональных легочных параметров среди которых ведущим является одышка, и в конечном счете – формирование терминальной дыхательной и легочно-сердечн
Təşkilatın adı
Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi
Azərbaycan Tibb Universiteti
Sənədin növü
Biologiya üzrə elmlər doktoru adını almaq üçün dissertasiya işinin annotasiyası
Dissertasiya işinin adı
Autoimmun tireoiditlərin biokimyəvi və molekulyar-genetik aspektləri
Dissertasiya mövzusunun aid olduğu elmi problemin adı
Autoimmun tireoiditlərin biokimyəvi və molekulyar-genetik aspektləri
İşin abstraktı
Autoimmun tireoiditlərin patogenetik xüsusiyyətlərini dərindən anlamaq üçün patologiyanın biokimyəvi, immunoloji və genetik əlaqələrinin hərtərəfli kompleks şəkildə öyrənilməsinə böyük ehtiyac vardır. Bunun nəzərə alınmaması xəstəliyin etioloji səbəblərini və patogenetik mexanizmlərini müəyyənləşdirməkdə çətinliklərə gətirib çıxarır. Tədqiqat işinin məqsədi ölkəmizdə autoimmun tireoiditlərdən əziyyət çəkən xəstələrin qanında bu patologiyaların biokimyəvi, immunoloji və autoimmun markerlərinin diaqnostik əhəmiyyətini təyin etmək, genetik risk amillərinin rolunu aydınlaşdırmaqdır. Planlaşdırılan elmi işin məqsədi tədqiqatın vəzifələrini müəyyənləşdirir. Beləliklə, xəstələrin genetik profilinin öyrənmək məqsədi ilə üç namizəd genin polimorfizmini təyin etmək (CTLA-4, PTPN-22, TNFα), patolojı prosesin inkişafında immun pozulmaların rolunun aydınlaşdırmaq (hüceyrə və humoral immunitetinin amilləri CD3+, CD4+, CD8+, CD16+, CD20+, İgA, İgM, İgG, İl-8, IFN-γ), autoimmun tireoiditin patogenezində hormonal amillərin rolunu (TT3, FT3, TT4, FT4, TSH, tireoqlobulin) və orqan spesifik autoantitellərin səviyyəsini (anti-TG, anti-TPO) qiymətləndirmək, metabolik pozulmaların səviyyəsini araşdırmaq üçün α2-makroqlobulinin qatılığını, matriks metalloproteinazalarının (MMP-3, MMP-7) və neyrospesifik enolazanın aktivliyini təyin etmək planlaşdırılır. Tədqiqat qrupunda autoimmun tireoiditli 170 xəstənin qanı (kişi və qadın) istifadə olunacaq. Nəzarət qrupu (müqayisə qrupu) – qalxanabənzər vəzinin patologiyası və digər autoimmun xəstəlikləri olmayan 20-65 yaşlı 65 praktik sağlam şəxs təşkil edəcək. Tədqiqatda biokimyəvi, molekulyar-genetik, immunoferment analizi və axıcı sitometriya (Flow Sitometry) üsullarından istifadə ediləçək.
Biologiya üzrə elmlər doktoru dissertasiyasının Annotasiyası
Aktuallığı
Qalxanabənzər vəzi orqanizmin böyüməsinə və inkişafına mühüm təsir göstərən, ürək-damar və immun sistemlərin bir sıra xəstəliklərinin patogenezində mühüm rol oynayan orqanlardan biridir[15,17]. Tireoid-stimullasiyaedici və mikrosomal anticisimlərin titrlərinin artması tireotoksikoz və hipotireoz xəstəliklərinə səbəb olur. Tireoid patologiyalarının bir çox formaları autoimmun reaksiyalarla mürəkkəbləşir [16,19]. Autoimmun tireoiditin və diffuz toksik urun patogenezində aparıcı rol immun sistemindəki pozuntulara aiddir, lakin biokimyəvi parametrlərdəki dəyişikliklər haqqında məlumatlar azsaylı olub ziddiyyətlidir [9,10]. Metabolik proseslərin pozulmalarının öyrənilməsi sahəsində çoxsaylı tədqiqatların aparılmasına baxmayaraq, patologiyanın müalicəsinin qeyri-qənaətbəxş nəticələri bu problemin həlli istiqamətində əlavə araşdırmaların aparılmasının aktual olduğunu göstərir. Son illərdə qalxanabənzər vəzinin xəstəliklərinin, xüsusən autoimmun patologiyalarından biri olan Haşimoto xəstəliyinin artma tendensiyası müşahidə edilir [13, 14,18]. Autoimmun tireoidtin yayılmasında gender fərqi mühüm rol oynayır. Belə ki, qadınlarda bu patologiya kişilərə nisbətən 3-7 dəfə daha çox tez rast gəlinir [2,3,7]. Xəstəliyin etiologiya və patogenezinin dəqiq aydınlaşdırılmaması əmək qabiliyyətli əhalinin əlilliyinə səbəb olmaqla ciddi sosial iqtisadi itkilərə gətirib çıxarır. Xəstəliyin diaqnostikası sahəsində olan çətinliklər bu patologiyaların etiologiyasında biokimyəvi və immun pozulmalarla yanaşı irsi-genetik amillərin də rol oynaması ilə əlaqədardır. Ölkəmizdə bu patologiyaların genetik populyasiyon analizi istiqamətində ciddi tədqiqatların aparılmaması problemin aktual olduğunu göstərir. Müxtəlif ölkələrdə aparılmış tədqiqatlar PTPN 22, CTLA-4, TNFα genlərində mutasiyaların olduğunu aşkara çıxarmışdır [5,11,12]. Bu zaman poligen substratın endogen və ekzogen təbiətli triqqerlərlə qarşılıqlı əlaqəsi və ya monogen əlamət kimi iki inkişaf variantının ailəvi aqreqasiyası nəzərdə tutulur.Tireopatiyaların inkişafının genetik mexanizmini işə salan triqqerlər arasında aparıcı rol ionlaşdırıcı radiasiyaya aiddir [1,4]. “Çernobl izi” olan bölgələrdə tireoid patologiyalarının tezliyinin 8-10 dəfə artması bununla əlaqədardır. Bizim ölkəmizdə aparılmış tədqiqatlar xəstəliyin patogenezinin immun mexanimzlərinin tədqiqi və korreksiya üsulları ilə məhdudlaşır. Lakin immun sistemin interleykinlər və metalloproteinazalar antimikrob peptidlər adlanan yeni markerlərinin öyrənilməsi sahəsində tədqiqatlar aparılmamışdır [6,8]. Ümumiyyətlə bu barədə dünya ədəbiyyatında olan məlumatlar da azsaylı olub, ziddiyyətli xarakter daşıyır. Bütün bunlar seçilmiş mövzunun aktuallığına dəlalət edir. Planlaşdırılan iş autoimmun tireoiditlərin etiologiya və patogenezinin və bunun əsasında yeni müalicə üsullarının işlənib hazırlanmasının əsasını təşkil edə bilər, əlavə molekulyar-genetik və biokimyəvi tədqiqatların aparılması problemin həlli yollarını asanlaşdıra bilər. Xəstəliyin genetik risk amillərinin, biokimyəvi və immun-metabolik trigerlərinin öyrənilməsi autoimmun tireoiditlərin patogenezinə yeni yanaşma prinsipini əldə etməyə və bunun əsasında qadın sonsuzluğu problmelərini, anadangəlmə inkişaf anomaliyalarını və s. patologiyaları erkən diaqnostika etməyə, müalicə və profilaktikasını adekvat təşkil etməyə və müalicənin effektivliyinin yüksəlməsinə, eləçə də xəstələrin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa imkan verə bilər. Tətbiq edilən yeni yanaşma üsullarının nəticəsinin qiymətləndirilməsi üçün əsas meyar kimi variasiyon statistika və AUROC göstəricisi, əlavə kriteriya kimi diaqnostika üsullarının spesifiklik və həssaslıq göstəriciləri tədqiq ediləcəkdir.
Məqsəd
Ölkəmizdə autoimmun tireoditlərdən əziyyət çəkən xəstələrdə bu patologiyaların biokimyəvi və immunoloji markerlərinin diaqnostik əhəmiyyətini aydınlaşdırmaq, genetik risk amillərini müəyənləşdirməkdir.
Vəzifələr
1. CTLA-4, PTPN-22, TNFα genlərinin polimorfizmini öyrənməklə autoimmun tireoditi olan xəstələrin genetik profilinin müəyyənləşdirilməsi.
2. İmmunoqloblinləri, immunokompetent hüceyrələri və sitokinləri tədqiq etməklə autoimmun tireoiditin inkişafında immun pozulmaların rolunun aydınlaşdırılması.
3. Tireoid statusu (TT3, FT3, TT4, FT4 TSH, tireoqlobulin, anti-TG, anti-TPO) araşdırmaqla autoimmun tireoiditin inkişafında hormonal amillərin rolunun qiymətləndirilməsi.
4. α2-Makroqlobulinin qatılığını, matriks metalloproteinazalarının (MMP-3, MMP-7 ) və neyrospesifik enolazın aktivliyini təyin etməklə autoimmun tireoiditin patogenezində metabolik pozulmaların rolunun araşdırılması.
5. Müxtəlif genezli autoimmun tireoiditlər zamanı tədqiq olunan markerlərin müqayisəli təhlilinin aparılması əsasında xəstəliyin diagnostikasında onların spesifikliyinin və həssaslığının müəyyən edilməsi.
Orijinallıq (yeniliyi)
İlk dəfə olaraq, Azərbaycan əhalisində autoimmun tireoiditi olan xəstələrdə biokimyəvi, hormonal, immunoloji və autoimmun markerlər kompleks öyrənilməklə, onların müxtəlif genotiplərlə əlaqələri aşkarlanacaq.Autoimmun tireoiditi olan xəstələrdə ilk dəfə olaraq matriks metalloproteinazalarının səviyyəsi öyrəniləcək. İlk dəfə autoimmun tireoiditi olan şəxslərdə genetik statusun öyrənilməsi planlaşdırılır. Matriks metalloproteinazalarının aktivliyinin, genetik markerlərin, immunoloji parametrlərin və α2-makroqlobulinin konsentrasiyasının autoimmun tireoditi olan xəstələrdə diaqnostik əhəmiyyəti öyrəniləcək və onlardan autoimmun tireoiditin gedişinin xarakterini proqnozlaşdırmaq üçün istifadə imkanları araşdırılacaqdır.
Gözlənilən nəticələr, elmi və praktik əhəmiyyəti
İşin nəzəri əhəmiyyəti Azərbaycanda autoimmun tireoiditli xəstələrdə matriks metalloproteinazlarının aktivliyi haqqında məlumatlar əldə etmək, onların genetik polimorfizmini və immun sisteminin vəziyyətini öyrənməkdir. Kompleks araşdırmadan əldə edilən nəticələr autoimmun tireoid patologiyasının müxtəlif formalarında biokimyəvi pozuntular nətiçəsində immunoloji sistemdə (sitokin profili, autoimmun markerlər) tipik və fərqli dəyişikliklərin xarakterini araşdırmağa kömək edəcəkdir. İlk dəfə autoimmun tireoiditin genetik polimorfizmi ilə xəstəliyin təzahür formaları arasında əlaqənin öyrənilməsi həyata keçiriləcəkdir. İlk dəfə autoimmun tireoiditdə protein metabolizmi parametrlərinin (α2-makroqlobulin) diaqnostik dəyəri öyrəniləcəkdir. İşin praktik əhəmiyyəti autoimmun xəstəliklərin gedişatını proqnozlaşdırmaqda genetik polimorfizm tədqiqatlarının, immunoloji monitorinqin və matriks metalloproteinazaların fəaliyyətinin vacibliyini göstərir. Patoloji prosesin inkişafına nəzarət etməyə imkan verən informativ immunoloji parametrlər (hüceyrə və humoral toxunulmazlıq amilləri CD3+, CD4+, CD8+, CD16+, CD20+ limfositlər, neytrofillərin faqositar fəaliyyəti, serum IFN-γ konsentrasiyası, orqan spesifik autoantitellər) öyrənilməsi xəstəliyin gedişini nəzarətdə saxlamağa imkan verəcəkdir. Matriks metalloproteinazalarının aktivliyinin aşkarlanması autoimmun tireoiditdə tireoid hüceyrələrinin apoptozunun fəaliyyətini təxmin etməyə imkan verəcəkdir. Autoimmun tireoditdə genetik polimorfizmin xüsusiyyətlərinin müəyyənləşdirilməsi xəstəliyin və onun klinik təzahürlərinin ehtimalını əvvəlcədən proqnozlaşdırmağa imkan verərək ölkəmizdə tibbin innovativ istiqaməti olan preventiv təbabətin inkişafına səbəb olacaq.
Obyekti (material)
Autoimmun tireoiditli 170 xəstə (kişi və qadın)
Daxil etmə kriteriyaları
Gen polimorfizminə görə müxtəlif, yanaşı xəstəliyi olmayan, hər iki cinsə aid 18-64 yaşlı autoimmun tireoditli xəstələr
Çıxarma kriteriyaları
Digər autoimmun və yanaşı xəstəliklər
Əsas və nəzarət qrupları
Tədqiqat qrupu (əsas qrup) – CTLA 4, PTPN 22 və TNF-α-genotiplərinin polimorfizminə görə müxtəlif olan 170 xəstə (64 kişi və 106 qadın)
Nəzarət qrupu (müqayisə qrupu) – qalxanabənzər vəzinin patologiyası və digər autoimmun xəstəlikləri olmayan 20-65 yaşlı 65 praktik sağlam şəxs (26 kişi və 39 qadın)
Üsul
Randomizasiya
Əsas qiymətləndirmə kriteriyası
Primart outcome – müqayisə edilə bilən və əlaqəsi araşdırılan əsas nəticə
AUROC göstəricisi – diaqnostika üsullarını qiymətləndirmək üçün əsas meyar
Variasion və AUROC riyazi statistik analiz üsulları
Maddi və texniki imkanlar
Azərbaycan Tibb Universitetinin Biokimya kafedrasının nəzdindəki Problem Elmi Tədqiqat Laboratoriyası-maddi texniki imkanlar vardır
Tədqiqatın yerinə yetririləcəsyi yer
Bir neçə müəssisə:
İşin müddəti
2019-2022 ci illər
İşin mərhələləri
I mərhələ (2019-cu il)
Problemin analizi və elmi ədəbiyyatların toplanması. Dissertasiya işinin mövzusunun təsdiqi.
II mərhələ (2020-ci il)
Kontrol qrupa daxil olan sağlam şəxslərin və autuimmun tireoiditi olan xəstələrin qanında biokimyəvi və hormonal göstəricilərin təyini
III mərhələ (2021-ci il)
Xəstələrin genetik profilinin öyrənilməsi. Alınmış rəqəmlərin riyazi-statistik işlənməsi. Tədqiqatın nəticələrinə əsaslanan məqalələrin nəşr edilməsi
IV mərhələ (2022-ci il)
Dissertasiyanın yazılması. Məqalələrin çap etdirilməsi. Dissertasiya işinin ilkin müzakirəsi və rəsmi müdafiə üçün təqdim edilməsi.
Ədəbiyyat
Болотская Л.А., Тарлюн А.А. Иммунопатофизиологические особенности адаптивного иммунитета при аутоиммунной патологии эндокринных желез (аутоиммунном тиреоидите, сахарном диабете 1типа) // Вестник Новгородского государственного университета им. Ярослава Мудрого. 2017; 3 (101): 70-73.
Болотская Л.А., Тарлюн А.А., Оценка и вклад в патогенез аутоиммунного тиреоидита отдельных параметров гормонального и иммунного статуса. Дневник казанской медицинской школы. 2017; 4 (18): 30-32.
Дударева Ю.А., Гурьева В.А. Оценка состояния щитовидной железы у женщин, находившихся в зоне радиационного воздействия, и их потомков в двух поколениях // Экология человека. 2015; 10: 9-13.
Рымар О.Д. и соавт. Анализ ассоциаций полиморфизма генов-кандидатов аутоиммунных заболеваний у лиц с семейными случаями диффузного токсического зоба и аутоиммунного тиреоидита // Клиническая и экспериментальная тиреоидология. 2016; 12: 2.
Шабалина Е.А., Фадеев В.В. Эффекты селена в составе консервативной терапии болезни Грейвса // Клиническая и экспериментальная тиреоидология. 2016; 12: 4: 2-16.
Assim A. Alfadda et al. Differences in the Plasma Proteome of Patients with Hypothyroidism before and after Thyroid Hormone Replacement: A Proteomic Analysis // Int J Mol Sci. 2018 Jan; 19(1): 88.
Ban Y., Greenberg D.A., Davies T.F., Jacobson E., Concepcion E., Tomer Y. Linkage analysis of thyroid antibody production: evidence for shared susceptibility to clinical autoimmune thyroid disease // J. Clin. Endocrinol. Metab. 2008; 93: 3589-3596.
Ban Y., Tozaki T., Taniyama M., Nakano Y., Ban Y., Ban Y., Hirano T. Association of the protein tyrosine phosphatase nonreceptor 22 haplotypes with autoimmune thyroid disease in the Japanese population // Thyroid. 2010; 20: 893-899.
Ban Y., Tozaki T., Taniyama M., Tomita M., Ban Y. The codon 620 single nucleotide polymorphism of the protein tyrosine phosphatase-22 gene does not contribute to autoimmune thyroid disease susceptibility in the Japanese // Thyroid. 2005; 15: 1115-1118.
Bedoya S.K., Lam B., Lau K., Larkin J. Th17 cells in immunity and autoimmunity // Clin Dev Immunol. 2013; 10.1155/2013/986789.
Bicek A., Zaletel K., Gaberscek S., Pirnat E., Krhin B., Stopar T.G., Hojker S. 49A/G and CT60 polymorphisms of the cytotoxic T-lymphocyte-associated antigen 4 gene associated with autoimmune thyroid disease // Hum. Immunol. 2009; 70: 820-824.
Brix T.H., Hegedüs L., Gardas A., Banga J.P., Nielsen C.H. Monozygotic twin pairs discordant for Hashimoto's thyroiditis share a high proportion of thyroid peroxidase autoantibodies to the immunedominant region A. Further evidence for genetic transmission of epitopic "fingerprints" // Autoimmunity. 2011; 44: 188-194.
Caturegli P., De Remigis A., Rose N.R. Hashimoto thyroiditis: clinical and diagnostic criteria // Autoimmun Rev. 2014; 13: 391-397.
Chabchoub G., Teixiera E.P., Maalej A., Ben Hamad M., Bahloul Z., Cornelis F., Ayadi H. The R620W polymorphism of the protein tyrosine phosphatase 22 gene in autoimmune thyroid diseases and rheumatoid arthritis in the Tunisian population // Ann. Hum. Biol., 2009; 36: 342-349. doi: 10.1016/j.autrev. 2014.01.007.
Pastuszak Lewandoska D., Sewerynek E., Domanska D. еt al. CTLA-4 gene polymorphisms and their influence on predisposition to autoimmune thyroid diseases (Graves’ disease and Hashimoto’s thyroiditis) // Arch. Med. Sci. 2012; 8: 3: 415-421.
Qiu H., Tang W., Yin P. еt al. Cytotoxic T-lymphocyte associated antigen 4 polymorphism and Hashimoto’s thyroiditis susceptibility: a meta-analysis // Endocrine. 2014; 45: 2: 198-205.
Rendina D., De Palma D., De Filippo G. еt al. Prevalence of simple nodular goiter and Hashimoto’s thyroiditis in current, previous, and never smokers in a geographical area with mild iodine defciency // Horm Metab Res. 2015;47:214-9.doi:http://10.1055/s-0034-1387702
Wang J., Lv S., Chen G. уt al. Metaanalysis of the association between vitamin D and autoimmune thyroid disease // Nutrients. 2015; 7: 2485-98. doi: http://10.3390/nu7042485/.
Abstract
(in english)
To better understand the pathogenetic features of autoimmune thyroiditis there is a great need for a comprehensive study of the biochemical, immunological, and genetic relationships of pathology. Failure to do so can lead to difficulties in identifying the etiological causes and pathogenic mechanisms of the disease. The aim of the research is to identify the biochemical, immunological and autoimmune markers of these pathologies in the blood of autoimmune thyroiditis in our country, to clarify the role of genetic risk factors. The aim of the planned scientific work is to define the research objectives. Thus, to identify the polymorphism of three candidates gene to study the genetic profile of patients (CTLA-4, PTPN-22, TNFα), to clarify the role of immune disorders in the development of pathological processes (cell and humoral immunity factors CD3 +, CD4 +, CD8 + CD16 +, CD20 +, IgA, IgG, IgG, IL-8, IFN-γ), to rate the role of hormonal factors (TT3, FT3, TT4, FT4, TSH, thyroglobulin) and levels of specific autoantbodies (anti-TG, anti-TPO) in the pathogenesis of autoimmune thyroiditis, to investigate the level of metabolic disorders it is planned to determine the α2-macroglobulin concentration, the activity of matrix metalloproteinases (MMP-3, MMP-7) and neurospecific enolasease. The blood of 170 patients with autoimmune thyroiditis (male and female) will be used in the study group. Control group (comparison group) will comprise 65 practically healthy individuals aged 20-65 without pathology of the thyroid gland and other autoimmune diseases. In our research work will use biochemical, molecular-genetic, immunoferment analysis and flow cytometry (Flow Cytometry)